CÁCH SỬ DỤNG THUỐC TRỢ HÀN TRONG HỆ THỐNG HVAC Và Tại Sao Phải Dùng Nó ?

CÁCH SỬ DỤNG THUỐC TRỢ HÀN TRONG HỆ THỐNG HVAC / Trong ngành lạnh (HVAC), thuốc trợ hàn là một hợp chất hóa học (thường ở dạng sệt màu trắng) được sử dụng trong quá trình hàn vảy cứng (brazing). Nó không phải là chất kết dính mà đóng vai trò cực kỳ quan trọng, quyết định đến chất lượng của mối hàn.

Khi hàn đồng với đồng thau hoặc thép, luôn cần có chất trợ dung. Chất trợ dung cũng cần thiết khi sử dụng hợp kim hàn bạc cao cấp như Safety Silv® 45 hoặc 56. Chất trợ dung hàn chứa 15 – 35% nước, vì vậy chúng tôi muốn giữ chất trợ dung dư thừa bên trong đường ống. Ví dụ, trong môi chất lạnh 410a, chất bôi trơn polyolester (POE) hút ẩm nhiều hơn; chúng dễ dàng hấp thụ nước. Vấn đề tiềm ẩn là độ ẩm có thể khiến dầu POE phân hủy thành axit hữu cơ.

* Công dụng chính của thuốc trợ hàn:
Làm sạch bề mặt: Loại bỏ các lớp oxit còn sót lại trên bề mặt kim loại.

Ngăn chặn Oxy hóa: Khi được nung nóng, thuốc trợ hàn sẽ tạo ra một lớp màng bảo vệ, ngăn không cho oxy trong không khí tiếp xúc với kim loại nóng, từ đó ngăn chặn việc hình thành lớp oxit mới.
Tăng khả năng chảy loang: Giúp que hàn (vật liệu hàn) nóng chảy và chảy đều vào khe hở của mối nối, tạo ra một mối hàn kín và chắc chắn.

Nếu không có thuốc trợ hàn (trong trường hợp cần thiết), que hàn sẽ bị vón cục, không bám dính vào bề mặt ống, dẫn đến một mối hàn hở, yếu và chắc chắn sẽ bị rò rỉ gas.

Lưu Ý Quan Trọng Nhất: KHI NÀO DÙNG, KHI NÀO KHÔNG?

Đây là quy tắc vàng mà mọi kỹ thuật viên HVAC phải nắm rõ để tránh những sai lầm nghiêm trọng:
+ Hàn Đồng với Đồng (Copper-to-Copper):

KHÔNG CẦN DÙNG thuốc trợ hàn.

Trong các mối nối đồng-đồng, flux thường không cần thiết. Lý do là vì các que hàn đồng-phốt pho (phosphorus-copper alloys), ví dụ như Harris Stay-Silv®, có chứa phốt pho hoạt động như một chất tự trợ hàn (“self-fluxing”). Khi phốt pho tác dụng với đồng, nó sẽ làm sạch bề mặt, giúp que hàn chảy tốt và tạo mối nối hoàn hảo mà không cần thêm flux.

Lý do: Khi hàn đồng với đồng, chúng ta sử dụng que hàn có chứa Phốt-pho (ví dụ: que hàn vảy bạc 0%, 5%, 15% Harris Stay-Silv). Bản thân Phốt-pho khi cháy sẽ đóng vai trò như một chất trợ hàn.

Que hàn cũng có sẵn loại phủ thuốc trợ dung. Các hợp kim hàn này có lớp thuốc trợ dung đồng đều ở mặt ngoài que. Mặc dù được cung cấp chủ yếu vì sự tiện lợi (bạn không cần phải mang theo lọ thuốc trợ dung riêng), nhưng còn có một lợi ích khác.

Lớp phủ tan chảy trong quá trình gia nhiệt và chảy vào mối hàn trước khi hợp kim hàn nóng chảy. Tác động này và độ dày lớp phủ đồng đều giúp giảm thiểu lượng thuốc trợ dung không mong muốn bên trong mối hàn. NFPA 99 cho phép sử dụng que hàn phủ thuốc trợ dung trên các mối hàn kim loại 7/8″ hoặc nhỏ hơn, không cùng loại.

+ Hàn Đồng với Kim Loại Khác (Đồng thau, Sắt, Thép):
BẮT BUỘC PHẢI DÙNG thuốc trợ hàn.
Hàn đồng với thép hoặc đồng thau (brass): Mối nối giữa đồng và các kim loại khác cần flux để làm sạch bề mặt và đảm bảo sự bám dính tốt của vật liệu điền đầy.
Sử dụng que hàn bạc (silver alloy) không chứa phốt pho: Các que hàn bạc có hàm lượng bạc cao như Safety-Silv® 45 không chứa phốt pho tự làm sạch, do đó bắt buộc phải có flux để ngăn ngừa oxy hóa.

Lý do: Khi hàn đồng với các hợp kim như đồng thau (brass – ví dụ: các đầu van, rắc co) hoặc thép, Phốt-pho trong que hàn sẽ phản ứng với sắt, tạo ra một mối hàn giòn và dễ gãy. Thuốc trợ hàn (dạng sệt) là bắt buộc để bảo vệ mối nối và giúp que hàn bạc chảy đều.

Hướng Dẫn Sử Dụng Thuốc Trợ Hàn Qua 6 Bước Chuyên Nghiệp / CÁCH SỬ DỤNG THUỐC TRỢ HÀN TRONG HỆ THỐNG HVAC

Bước 1: Chuẩn Bị Bề Mặt Ống
Dùng dao cắt ống chuyên dụng để cắt ống đồng, đảm bảo vết cắt phẳng và vuông góc.
Dùng dụng cụ lả ống (reamer) hoặc dao gọt ba-via để làm sạch các cạnh sắc (ba-via) ở cả bên trong và bên ngoài miệng ống.
Bước 2: Làm Sạch Cơ Học
Dùng giấy nhám mịn hoặc miếng cọ chuyên dụng (sand cloth) chà sạch bề mặt bên ngoài của ống đồng và bề mặt bên trong của van đồng thau.

Bề mặt cần được làm sạch cho đến khi sáng bóng như kim loại mới. Bước này giúp loại bỏ lớp oxit và bụi bẩn, giúp thuốc trợ hàn và que hàn bám dính tốt hơn.
Bước 3: Bôi Thuốc Trợ Hàn

Dùng một cây cọ nhỏ, sạch.
Lấy một lượng thuốc trợ hàn vừa đủ và bôi một lớp mỏng và đều lên bề mặt bên ngoài của ống đồng (phần sẽ được đút vào khớp nối).
Lưu ý: Chỉ bôi lên ống đồng, không bôi vào bên trong van. Việc bôi thuốc trợ hàn vào van có thể đẩy thuốc thừa vào sâu trong hệ thống, gây tắc nghẽn hoặc ăn mòn. Không dùng quá nhiều thuốc trợ hàn.
Bước 4: Lắp Ráp và Gia Nhiệt
Nhanh chóng lắp ống đồng đã bôi thuốc trợ hàn vào van. Xoay nhẹ để đảm bảo thuốc trợ hàn được phủ đều.
Mẹo chuyên nghiệp: Thổi một dòng khí Ni-tơ (Nitrogen) với áp suất thấp qua đường ống trong suốt quá trình hàn. Việc này giúp đẩy hết oxy ra ngoài, ngăn chặn việc hình thành muội than (oxit đồng) bên trong ống, giữ cho hệ thống sạch sẽ.

Dùng mỏ hàn gió đá (Oxy-Gas), điều chỉnh ngọn lửa trung tính. Gia nhiệt đều xung quanh khớp nối. Tập trung nhiệt vào phần van bằng đồng thau nhiều hơn, vì nó dày hơn và cần nhiều thời gian để đạt nhiệt độ hơn ống đồng.
Gia nhiệt cho đến khi toàn bộ khớp nối chuyển sang màu đỏ anh đào (cherry red). Đây là dấu hiệu nhiệt độ đã đủ để hàn.
Bước 5: Vào Que Hàn

Chạm nhẹ đầu que hàn vào khe hở của khớp nối. Sức nóng của ống và van sẽ làm que hàn chảy ra và mao dẫn sẽ tự động hút que hàn chảy đều vào đầy khe hở.
Không dùng ngọn lửa hơ trực tiếp vào que hàn. Hãy để kim loại nóng chảy que hàn. Di chuyển que hàn xung quanh chu vi khớp nối để đảm bảo nó được lấp đầy.
Bước 6: Làm Sạch Sau Khi Hàn (Rất Quan Trọng!)

Để mối hàn nguội tự nhiên trong vài phút.
Dùng một chiếc giẻ ẩm và sạch, lau kỹ toàn bộ khu vực mối hàn để loại bỏ hết phần thuốc trợ hàn còn sót lại.
Lý do: Thuốc trợ hàn có tính axit và sẽ gây ăn mòn (gỉ xanh) đường ống nếu không được làm sạch triệt để.

Những Lưu Ý An Toàn Quan Trọng / CÁCH SỬ DỤNG THUỐC TRỢ HÀN TRONG HỆ THỐNG HVAC

Thông gió: Luôn làm việc ở khu vực thông thoáng. Hơi thuốc trợ hàn khi bị đốt nóng có thể gây độc.
Trang bị bảo hộ: Luôn đeo kính bảo hộ, găng tay chịu nhiệt.
An toàn PCCC: Chuẩn bị sẵn bình chữa cháy và dọn dẹp các vật liệu dễ cháy xung quanh khu vực làm việc.

Phòng Kinh Doanh ALPHA
☎ 0907 938 437 | Mr Quân | Sales engineer
☎ 0932 008 792 | Mr Đạt | Sales engineer
☎ 0921 899 332 | Mr Mạnh | Sales engineer
☎ 0919 298 579 | Mr Xương | Sales engineer
☎ 0949 992 739 | Mr Nhân | Sales engineer
Thông Tin Liên Hệ
✉ Email | info@thietbikythuat.vn
✈ Website | www.thietbikythuat.vn
☏ Hotline | 0932 008 792